Rudaslaska.com.pl

W środę - 9 kwietnia w Śląskim Teatrze Impresaryjnym im. Henryka Bisty w Rudzie Śląskiej odbyła się gala finałowa XI edycji Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego im. Wandy Półtawskiej „W kręgu poezji i prozy lagrowej więźniarek obozu KL Ravensbruck”. Wydarzenie to, organizowane przez Instytut Pamięci Narodowej, Stowarzyszenie „Rodzina więźniarek niemieckiego obozu koncentracyjnego Ravensbruck” oraz Miasto Ruda Śląska, stanowi wzruszający hołd dla kobiet, które przeszły przez piekło niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego.

Wyjątkowerecytacje – młodzi artyści z całej Polski

Do tegorocznej edycji konkursu zgłosiło się ponad 250 uczniów z całej Polski. Po półfinałach, które odbyły się w Oddziałach i Delegaturach IPN w dniach 10–14 marca, do finału zakwalifikowało się 28 uczestników. Podczas galiw Rudzie Śląskiej zaprezentowali oni swoje interpretacje wybranych utworów poezji i prozy autorstwa byłych więźniarek Ravensbruck.

- Wiem, że konkurs narodził się na ziemi śląskiej, w Rudzie Śląskiej i dzięki Wam rozprzestrzenił się na całą Polskę. Dziękuję bardzo za zaangażowanie w upamiętnienie bohaterstwa kobiet z Ravensbruck. To one zachowały swoją godność i przekonania, mimo życia w okrutnym, potwornym świecie. Razem z wami staramy się tę pamięć utrwalić – zwrócił się do zebranych dr Adam Pleskaczyński, dyrektor Biura Edukacji Narodowej IPN.

- To spotkanie ma nie tylko wymiar martyrologiczny, to wydarzenie jest świętem pięknej młodości, zaadresowanym do wartości nieprzemijających, do poezji i Ojczyzny. Młodość zbudowana na tych wartościach potrafi przetrwać rzeczy najgorsze, jakie mogą się nie tylko młodemu człowiekowi przydarzyć – dodał dr Andrzej Sznajder, dyrektor oddziału IPN w Katowicach.

W kategorii poezja zwyciężyła Miriam Wachowiak z Szymanowa, a kolejne miejsca zajęły Katarzyna Kamińska z Wągrowca i Zuzanna Jeż z Wrocławia. W kategorii proza pierwsze miejsce zdobyła Amelia Stańczuk z Grodziska Mazowieckiego, drugie przypadło Mai Kukli z Ząbków, a trzecie Wiktorii Barcz z Wejherowa.

Nagroda z przesłaniem

Wszyscy finaliści oraz ich opiekunowie wezmą udział w wyjątkowym wyjeździe studyjnym do Niemiec – do Miejsca Pamięci i Przestrogi Ravensbruck, który odbędzie się w dniach 23–26 maja 2025 roku. Będzie to okazja nie tylko do zwiedzania muzeum, ale przede wszystkim do osobistego przeżycia i refleksji nad historią obozu.

Galę uświetniła obecność byłych więźniarek obozu oraz poruszająca wypowiedź Marii Lorens – pomysłodawczyni konkursu, córki byłej więźniarki Katarzyny Matei, wiceprezes Stowarzyszenia „Rodzina Więźniarek Niemieckiego Obozu Koncentracyjnego Ravensbruck”:

– „Wjeżdżając do Ravensbruck, mówimy zawsze: odwiedzamy dziewczyny. Tak je nazywamy – dziewczyny. One nie pojechały tam na wycieczkę. To były więźniarki polityczne, które trafiły do obozu w latach 1939–1943. W Ravensbruck więziono około 132 tys. kobiet 28 narodowości – wśród nich blisko 40 tys. Polek. Większość z nich na zawsze pozostała w jeziorze Schwedt. To miejsce, ziemia pięknych jezior połączonych rzeką Hawelą, ziemia kanałów i kajaków, które powinny tętnić spokojem – Niemcy zamienili w cmentarz bez krzyży, bez nazwisk. Przywożono tu kobiety z Dachau, z Sachsenhausen, czy z Neubrandenburga. ”

Jej osobiste wspomnienia nadały wydarzeniu głęboki, emocjonalny wymiar. 

- W 2005 roku, gdy mama miała 85 lat, poprosiła mnie, byśmy pojechały razem na 60. rocznicę wyzwolenia. Panie witały się tłumnie na dworcu. Ale kiedy wjechaliśmy w lasy meklemburskie, nastała cisza. Zniknęły śmiechy i rozmowy. One nigdy nie oswoiły tego lasu. I ja też – mimo tylu lat – nigdy go nie oswoiłam. Poznałam tam ciocię Półtawską. Mama poprosiła mnie, żebym zabrała trochę ziemi z miejsca, gdzie rozstrzelano Polki – miała być złożona pod jakimś obeliskiem. Robiłam to, czując na sobie czyjś wzrok. To była pani Wanda – właśnie przybyła z Rzymu, prosto po śmierci Ojca Świętego. Witała się serdecznie z Kasią Mateją, swoją siostrą obozową. Podeszłam do niej, przywitałam się, a ona spojrzała na mnie przenikliwie i zapytała: „Po co ty tu przyjechałaś? Po co ci to? Po co tu jesteś?” Dziś wiem. Kiedy patrzę na was, kiedy mogę tu być, widzę, jak unosi się duch tych dziewczyn znad jeziora Schwedt. Wiem, po co tam byłam - mówiła Maria Lorens.

Wanda Półtawska – patronka pamięci

Od 2024 roku konkurs nosi imię prof. Wandy Półtawskiej – więźniarki Ravensbruck, lekarki psychiatry, bliskiej współpracowniczki Jana Pawła II, odznaczonej m.in. Orderem Orła Białego. Urodzona w 1921 roku w Lublinie, podczas wojny działała w konspiracji. Aresztowana przez gestapo w 1941 roku, trafiła do Ravensbruck, gdzie została poddana pseudomedycznym eksperymentom. Po wojnie poświęciła życie pracy naukowej i działalności na rzecz człowieka. Zmarła 25 października 2023 roku. 

 - Dr Wanda Półtawska była wybitną i wyjątkową osobą. Całym swoim życiem uczyła, że tylko drugi, bliski człowiek oraz szczere i trwałe relacje mogą sprawić, że nasze życie ma sens – mówiła podczas gali Anna Krzysteczko, wiceprezydent Rudy Śląskiej. 

Wystawa i artystyczny akcent

Podczas gali można było obejrzeć wystawę edukacyjną IPN „FKL Ravensbruck – obóz koncentracyjny dla kobiet 1939–1945”, przygotowaną przez katowicki Oddział IPN. Artystycznym dopełnieniem wydarzenia był występ Amatorskiego Teatru „Pierro” z II LO im. Gustawa Morcinka w Rudzie Śląskiej pod kierunkiem Anny Morajko-Fornal.

Konkurs odbywa się pod honorowym patronatem Małżonki Prezydenta RP Agaty Kornhauser-Dudy